Pakistan, Sindh, Karachi
Gulistan-e-jauhar
I-Karachi (i-Urdu: کراچی; iSindhi: ڪراڪي; ALA-LC: Karācī, IPA: [kəˈraːtʃi] (lalela) inhloko-dolobha yesifundazwe sasePakistan iSindh. Idolobha elikhulu kunawo wonke ePakistan, nedolobha lesikhombisa ngobukhulu emhlabeni. Ibekwe njengomuzi we-beta-wembulunga yonke, lo muzi uyisikhungo sezimbangi nezimboni zezwe lasePakistan, esinokulinganiselwa kwe-GDP yezigidigidi ezingama-164 zamadola (i-PPP) kusukela ngonyaka ka-2019. IKarachi ingumuzi wasePakistan onamadolobhana amaningi kunawo wonke, idolobha lawo ngokwezilimi, ngokokuziphatha nangokwezenkolo elihlukehlukene, kanye nelinye lamadolobha asePakistan anenkululeko yokuziphilisa nezenhlalo yabantu. Njengoba inendawo yoLwandle i-Arabian, iKarachi isebenza njengendawo yokuhamba, futhi iyikhaya lamachweba amabili amakhulu ePakistan, iPort of Karachi nePort Bin Qasim, kanye nesikhumulo sezindiza esiphambili sasePakistan, iJinnah International Airport. Yize isifunda saseKarachi sakhiwe iminyaka eyikhulu, leli dolobha lasungulwa njengedolobhana eliqinisiwe laseKolachi ngonyaka we-1729. Ukuxazululwa komhlaba kwanda kakhulu ngokubaluleka kokufika kweBritish East India Company maphakathi nekhulu le-19. IBrithani yaqala imisebenzi emikhulu yokuguqula idolobha laba ichweba elikhulu, futhi balixhumeka nenethiwekhi yabo ebanzi yesitimela. Ngesikhathi sokuhlukaniswa kweBritish India, leli dolobha lalilikhulu kunawo wonke eSindh elinabantu abalinganiselwa ku-400,000. Ngemuva kwenkululeko yePakistan, inani labantu baleli dolobha lenyuka ngokumangazayo ngokufika kwamakhulu ezinkulungwane zababaleki abangamaSulumane abavela eNdiya. Leli dolobha lathola ukukhula komnotho okusheshayo kulandela ukuzimela, okuheha abokufika abavela kulo lonke elasePakistan naseNingizimu Asia. Isibalo sikaKarachi sabalwa kwizigidi eziyi-14,9 ekubalwa kwabantu ngonyaka ka-2017. IKarachi ingelinye lamadolobha akhula ngokushesha emhlabeni, futhi inemiphakathi emele cishe zonke izinhlanga ePakistan. IKarachi iyikhaya lezihambi zaseBangladeshi ezingaphezu kwezigidi ezimbili, ababaleki base-Afghan 1 miliyoni, kanye nabangama-400,000 baseRohingyas abavela eMyanmar.Karachi manje esesikhungweni sezimboni nasezezimali ePakistan. Idolobha linomnotho osemthethweni olinganiselwa ku- $ 164 billion njengoba ungowezi-2019 okuyilona elikhulu kunazo zonke ePakistan. UKarachi uqoqa ngaphezu kwengxenye yesithathu yemali yentela yasePakistan, futhi akhiqize cishe ama-20% we-GDP yasePakistan. Cishe ama-30% wokuphuma kwezimboni kwasePakistan avela eKarachi, kanti amachweba weKarachi aphatha cishe ama-95% okuhweba kwakwamanye amazwe ePakistan. Cishe i-90% yezinkampani zamazwe ahlukahlukene ezisebenza ePakistan ziqondiswa eKarachi. IKarachi ithathwa njengenhloko-dolobha yezemfashini yasePakistan, futhi isingethe i-Wiki Yemfashini yonyaka yeKarachi kusukela ngonyaka ka-2009. Eyaziwa ngokuthi "Idolobha Lombani" ngawo-1960s kanye no-1970 ngobusuku obumnandi bokuphila, iKarachi yahlaselwa yizingxabano zobuzwe ezibucayi, zamahlelo kanye nezepolitiki. ngawo-1980 ngokufika kwezikhali ngesikhathi seSoviet-Afghan War. Idolobha lelo lase lidume kakhulu ngamanani alo aphezulu obugebengu obunobudlova, kepha ubugebengu obuqoshwe phansi buyehla kakhulu kulandela ukuqubuka kombango wokulwa nezelelesi, iqembu lezepolitiki le-MQM kanye nezimpi zamaSulumane ezaqalwa ngonyaka ka-2013 yiPakistan Ranger. Ngenxa yalokhu kuhlinzwa, uKarachi wasuka lapho waba yidolobha le-6 eliyingozi kakhulu emhlabeni wobugebengu ngonyaka ka-2014, waya ku-93 ekuqaleni kuka-2020.Source: https://en.wikipedia.org/